Adjektiw

z Kitakija

Wersija z 15:13, 29. jun 2011 wužiwarja Tlustulimu (diskusija | přinoški)
(rozdźěl) ←starša wersija | Aktualnu wersiju pokazać (rozdźěl) | nowša wersija→ (rozdźěl)
Dźi do: Nawigacija, Pytać

Jeho typiska kóncowka je -a z wuwzaćom zo eksistuje někajki werbalizowanski afiks, dokelž tež werby maja kóncowku -a. Genusy kaž při substantiwach a zdźěla pronomenach so njerozeznawaja. Skłonjowanje adjektiwow ma samsne pady a numerusowe kóncowki kaž substantiw.

Wobsah

Komparacija / Tla lígemèni

komparatiw: mas- #1 bóle Špan.: más
vec- D.Sor.: wěc(ej)
superlatiw: naj- najbóle Pl./H.Sor./Słwk./Mak./Błh.: naj-
  • #1: Přirunaj tež luxemburgsku narěč němčiny: méi, w: méi laang, po francošćinje: plu long [Die deutsche Sprache, strona 15]

Napřećiwna komparacija / Tla anlígemèni

napřećiwny komparatiw: an-mas- mjenje Kor.: an-, Gr./Sans.: a(n)- + Špan.: más
an-vec- hlej horjeka
sić-; (War.: suć-) Vab.: sikiglu
napřećiwny superlatiw: an-naj- najmjenje Kor.: an-, Gr./Sans.: a(n)- + Pl.: naj-
sils-; (War.: sals-, sas-) Vab.: sikilisa

Pomocne słowa wužiwane w přirunanjach / Sónimori biwéptari énsaj lígemèniri

Esperante Serbsce Kitake (se deklinacieblas) Kitake (se ne deklinacieblas #1)
ol hač, dyžli -ksi lik
el z -ket isot #2
X-a kiel y X-owy/-ny/-ski hač/dyžli y X-a y-dźot X-a as y
tiel X-a kiel y tak X-owy/-ny/-ski kaž y témaw X-a y-dźot témaw X-a as y, témaw X-a sem y
  • #1: To je jenička móžnosć w Dzitak-susodnych narěčach, Dzitakšćinje a Dźigašćinje.
  • #2: W narěčach jenož is.

Specifiskej afiksy / rúsomari gubánduri

Afiks Woznam Etimon Přikład Woznam
-ems- #1 -podobny Turk.: (i)msi gjúpemsa hłupikojty
ki- -rěčny Sva.: ki- kizermana němska, němskorěčny
-isva -ojty #2 Lit.: -svas gelisva žołtojty
-ojta -ojty Sor.: -ojty jégojta lodojty
pa- bjez-...-owy/-ny/-ski Alb.: pa pa-ájba njehańbićiwy
-tlen- #3 Hung.: -tlen (-tlan) suvotlena #4 bjezwodny
  • #1: Warianty su -ims-, -ujms-
  • #2: za barbne słowa.
  • #3: W narěčach w Búdi a Péśti z wotstronjenjom adjektiwneje kóncowki a z jeho abesiw kaž dalši pad nastanje.
  • #4: Model za to eksistuje w jendźelšćinje (-less), němčinje (-los), finšćinje (-tön), madźaršćinje (hlej nalěwo) a turkowšćinje (-siz)

Adjektiw w najbóle častych padach steji před potrjechenym substantiwom, ale móže slědować, jeli to dla stilowych abo druhich přičinach je nuzne.

Nałoženje komparacije w sadach / Jópseni lígemènini énsaj tókomori

Přikłady / líziri

Paolu teésa mastlústa Ítiksi. Pawoł je tołsći hač Iti.
Géru teésa sićaránda Paoluksi. Gerhard je mjenje mudry hač Pawoł.
Íti teésa najmója loket. Iti je najrjeńša z jich.
Aotu laésa silsberáca kúleket. Awtu bě najmjenje bohaty z wšěch.
Súvoksi mastépa púru teésa. Woheń je ćopliši hač woda.
Kúleket sicgúrda émi laismátama. Wona wupadaše najhroznišo z wšěch.

Móžnosće / átvesori

X V mas-/sić-A Y-ksi X V (mal)pli A ol Y. berberske, grjekšćina, hebrejšćina, malajišćina, maorišćina, songhajšćina, swahilšćina, thajlandšćina, walizišćina, zapoteka, finšćina
X V naj-/sils-A Y-ket X V (mal)plej A el Y.
Y-ksi mas-/sić-A X V. X V (mal)pli A ol Y. japanšćina, baskišćina, birmšćina, čibčišćina, guaranišćina, hindišćina, kanadšćina, turkowšćina, finšćina
Y-ket naj-/sils-A X V. X V (mal)plej A el Y.

PŘI: Modele namakach w: "Die Cambridge Enzyklopädie der Sprache", strona 84.

A přikład z indoneskeje rěče:

Bis ini lebih baik dari itu. Bus dieser schöner von jenem. 'Dieser Bus ist schöner als jener.'
X lebih_A dari_Y X V pli A ol Y Tutón bus je rjeńši hač tón.

PŘI: z "Indonesisch für Globetrotter", strona 32

A přikłady z korejšćiny:

Mali-ka Susan pota te yeppu-ta Mary-NOM Susan than more pretty-DECL 'Mary is prettier than Susan'
X Y_pota te_A-V X V pli A ol Y Marina je rjeńša hač Susana.

PŘI: z Minjoo_Kim.pdf, strona 1

i-shi.sa-bo.da naeng.myôn-ûl (tô) chos.sûm.ni.da dieses-Essen-im-Vergleich-zu kalter-Nudelsuppe-(4) (mehr) gut-sein 'Dieses Essen ist besser als die kalte Nudelsuppe.'
X-po.da Y-(4) (tô) A-V X V pli A ol Y Tuta jědź je lěpša hač zymna nudlowa poliwka.

PŘI: z "Koreanisch für Globetrotter", strona 44

A přikład z japanšćiny:

Tokyo wa Osaka yori okii desu. Tokyo Osaka als groß ist 'Tokyo ist größer als Osaka.'
X Y_yori A-V X V pli A ol Y Tokio je wjetši hač Osaka.

PŘI: z: "Japanisch Wort für Wort", strona 41

A přikład z tibetišćiny:

ngüü-la sser g'ong tch'äh Silber-als Gold Preis größer 'Gold ist teurer als Silber.'
Y-la X (S)A X V pli A ol Y Złoto je dróši hač slěbro.

PŘI: z: "Tibetisch für Globetrotter", strona 51

A přikład z Guaranišćiny:

Ne porãve Kamégui. dein schön-mehr Carmen-von. 'Du bist schöner als Carmen.'
X A-ve Y-gui. X V pli A ol Y Sy rjeńša hač Karmen.

PŘI: z: "Guarani Wort für Wort", strona 33.

Wažne adjektiwy / pújskari òjta-sónori

Kit. Woznam Etimon Kit. Woznam Etimon
aránda mudry Gua.: arandu gjúpa hłupy Rus.: глупый [glupyj], Pl.: głupy
rúmla Est.: rumal (Gen.: -a)
beráca bohaty Bask.: a-beratsa wákća chudy Keč.: wakcha
bóća wjesoly Tlng.: boch anbóća zrudny  
brúza spěšny Trk.: bruzas láwna pomałki Ind.: laun
gótja Lit.: goti
rípa Taj.: rìip
cíkva zajimowy Ukr.: tsikawyj kétla njezajimowy Tlng.: qetlh
dáda wulki Lit.: dìdelis & Či.: dà bága #1 małki Mong.: baga
máha Sans.: mahát, Ind.: maha ćíkia Bask.: txiki, Bur.: čiki
útana Čer.: u'-ta-na' ćúta Či.: čut
    léka #2 Taj.: le-k
    tána Sans.: tanú
dálma hłuboki Ind.-Malaj.: dalam lída niłki Enc.: lidde (liddea)
dípa #3 TokP.: dipi
dlákva mjechki Gt.: þlaqus kátva twjerdy Kaz.: khatti, Mong.: hatuu (Jap.: katai)
meáka Kr.: mek(a/o), Rus.: mjágkij, Slvk.: mäkký
dólga #4 dołhi Rus.: долго [dolgo], Slov.: dolg(a/o) ćóta krótki Či.: čot
úzuna Uzb./Turk./Azb.: uzun ćúta Či.: čut, Kecx.(Ayac): čutu 'short' #5
drága luby Madź.: drága, Cig.(Lov.)/Rum.: drag píkta zły Lit.: pìktas
fíla Gr.: φιλος [fílos] póśva Gua.: pochy ®[poši-]
míla Rus.: милий [milij], Pl.: mily    
dzúkva sympatiski Gua.: juky ®[djuki-] wésa njesympatiski wunamakane
d¸ága #6 swětły Sum.: dag léća ćmowy, ćěmny Snč.: łeč
léwka Gl.: leuc-os támna Kr.: taman, tamna, tamno
Wosobinske nastroje
W druhich rěčach